Rzeczywistość wirtualna zmienia zasady gry dla muzeów i ośrodków kultury, zamieniając widzów w aktywnych uczestników, a nie tylko obserwatorów. Zgodnie z najnowszym badaniem przeprowadzonym przez Cultural Preservation w 2024 roku, gdy muzea wprowadzają technologię VR, ludzie dotykają prawdziwych artefaktów o około 60% rzadziej. To chroni kruche przedmioty, jednocześnie pozwalając ludziom na bardzo bliskie zapoznanie się z nimi. Główne muzea zaczynają tworzyć immersyjne przestrzenie 360 stopni, w których goście mogą swobodnie poruszać się po wirtualnych wystawach. Mogą nawet dokładnie przyjrzeć się poszczególnym pociągnięciom pędzla na starych renesansowych obrazach czy składać na ekranie rozłamane archeologiczne fragmenty. Liczby również mówią same za siebie. Po wszystkich zamknięciach spowodowanych pandemią, muzea odnotowują nadal o około 28% mniej gości niż przed 2019 rokiem, według raportu Arts Council England z ubiegłego roku. Dlatego wiele instytucji odwraca się ku tym doświadczeniom online, prowadzonym przez prawdziwych kuratorów, by sięgać do ludzi na całym świecie, którzy nigdy nie mieliby możliwości odwiedzenia fizycznej lokalizacji.
To, co kiedyś mogliśmy jedynie oglądać za szybą muzealną, teraz można faktycznie dotknąć w rzeczywistości wirtualnej. Weźmy na przykład Monę Lisę. Po zeskanowaniu w 3D dostrzegamy mnóstwo drobnych szczegółów ukrytych pod powierzchnią, których nasze oczy po prostu nie zauważają. A potem są te odtworzone w VR przestrzenie pracowni Modiglianiego, gdzie uczniowie mogą swobodnie się poruszać i zobaczyć, jak różne warunki oświetlenia wpływały na długie, wydłużone portrety, dzięki którym artysta stał się sławny. Też liczby to potwierdzają. Około trzech czwartych osób, które wypróbowały te doświadczenia w VR, mówi, że później zaczęły bardziej doceniać sztukę. Ale może nawet lepsze od tego? Szkoły z ograniczonymi budżetami nagle mają opcje. Wiele z nich zaczyna wykorzystywać podstawowe zestawy VR, dzięki czemu dzieci mogą przenosić się prosto do specjalnej wystawy w Muzeum Van Gogha, nie opuszczając ścian swojej klasy.
Rzeczywistość wirtualna przywraca zaginione miejsca z niesamowitą szczegółowością. Weźmy na przykład jaskinię Lascaux. Te starożytne miejsca zostały zamknięte w 1963 roku, ponieważ odwiedzający powodowali ich uszkadzanie. Obecnie około 300 tysięcy osób rocznie eksploruje te jaskinie wirtualnie. Mogą nawet dostosować warunki oświetlenia, aby lepiej przyjrzeć się starożytnym malowidłom paleolitu na ścianach. Wydarzenia przejściowe, takie jak Burning Man, również są w ten sposób zachowywane. Kiedyś tylko około 80 tys. szczęśliwców mogło corocznie uczestniczyć osobiście. Teraz jednak ich tymczasowe instalacje artystyczne trwają dzięki archiwom w rzeczywistości wirtualnej. Zgodnie z danymi spisu z 2023 roku, niemal wszyscy (aż 94%) uczestnicy doświadczyli kulturowo Burning Man w wersji wirtualnej na równym poziomie z osobą obecną fizycznie.
Technologia rzeczywistości wirtualnej oddaje elementy kulturowe, które tradycyjna dokumentacja po prostu pomija – od delikatnych rzeźb lodowych po święte ceremonie rdzennych ludów. Zgodnie z badaniami opublikowanymi przez Brytyjski Instytut Dokumentacji Kulturowej, aż osiem na dziesięć form niematerialnego dziedzictwa, takich jak tradycje ustne czy występy artystyczne, jest zagrożonych zniknięciem w ciągu naszego życia. Weźmy na przykład projekt Digital Benin, w którym stosuje się zaawansowane techniki obrazowania w połączeniu z realistycznymi krajobrazami dźwiękowymi, aby cyfrowo utrwalać pewne rytuały. To samo podejście zdobywa również oficjalne poparcie – UNESCO niedawno zaktualizowało swoje rekomendacje na 2024 rok, uznając oficjalnie rzeczywistość wirtualną za jedną z najlepszych metod ochrony tych wymierających praktyk. Co czyni te inicjatywy naprawdę wyjątkowymi, to nie tylko wartość archiwizacji czy prezentacji. Pozwalają one ludziom na rzeczywisty udział w znaczący sposób, na przykład poprzez wejście do wirtualnej przestrzeni i wspólną realizację tradycyjnego tańca haka Maorysów z żywymi tancerzami, których ruchy zostały starannie zarejestrowane i odtworzone.
VR zmienia sposób, w jaki ludzie przeżywają historie, zamieniając obserwatorów w prawdziwych graczy zamiast bycia jedynie biernymi widzami. Badania opublikowane w 2023 roku w czasopiśmie Frontiers in Virtual Reality wykazały również ciekawy aspekt dotyczący zapamiętywania informacji. Ludzie pamiętają około dwóch trzecich więcej szczegółów z historii przedstawionych za pomocą interaktywnego VR w porównaniu do tradycyjnych filmów czy powieści. Technologia umożliwia tworzenie rozgałęzionych ścieżek fabularnych, w których nasze wybory naprawdę mają znaczenie. Wyobraź sobie spacer przez przyszłościowe miasto, które się rozpada, lub podejmowanie decyzji podobnych do tych z życia wziętych – np. dotyczące ratowania lasów i oceanów. Tradycyjne media trzymają nas na zewnątrz, ale rzeczywistość wirtualna umieszcza nas bezpośrednio w centrum akcji. Nawet to, gdzie patrzymy i jak poruszamy ciałem, może wpłynąć na dalszy rozwój fabuły.
Sposób, w jaki rzeczywistość wirtualna oddziałowuje na przestrzeń i perspektywę, działa na nas w sposób, który niemożliwy jest do osiągnięcia na zwykłych ekranach. Badania wskazują, że ludzie tworzą emocjonalne więzi o około 40 procent silniejsze, gdy faktycznie stają w czyichś butach i bezpośrednio przeżywają trudne sytuacje, takie jak życie bez domu lub bycie schwytanym w obszarach objętych wojną. Gdy twórcy łączą wizualne środowiska dostępne non-stop z dźwiękami reagującymi na to, co się dzieje, powstają prawdziwe reakcje fizjologiczne. Ludzie naprawdę boją się podczas wirtualnych wyzwań przetrwania albo są przytłoczeni pięknem, stojąc w cyfrowo odtworzonych lasach czy górach. Tego rodzaju głęboka immersja czyni ogromną różnicę również w kontekście terapii. Kliniki zgłaszają, że pacjenci kontynuują leczenie w technologii VR około 25% dłużej niż przy tradycyjnych metodach w przypadku zaburzeń takich jak PTSD czy różne formy lęku.
Skuteczne narracje w rzeczywistości wirtualnej opierają się na trzech kluczowych zasadach sensorycznych:
Badania Softmachine (2023) pokazują, że wielosensoryczne doświadczenia w rzeczywistości wirtualnej zwiększają immersję o 35% w porównaniu z wersjami tylko wizualnymi. Te techniki czynią abstrakcyjne zagadnienia namacalnymi – użytkownicy fizycznie odczuwają topnienie lodowców poprzez feedback termiczny, słysząc jednocześnie nagrania odrywania się krzy lodowych w czasie rzeczywistym, co zmienia zmiany klimatyczne w doświadczenie embodiente.
Rzeczywistość wirtualna zmienia sposób nauczania nauki, ponieważ pozwala uczniom bezpośrednio eksperymentować z trudnymi koncepcjami, o których zwykle tylko czytają. Niedawne badanie opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Education w 2023 roku wykazało ciekawy wynik. Studenci biologii, którzy korzystali z VR podczas zajęć, uzyskiwali wyniki testów średnio o około 18 procent lepsze niż ci uczący się w tradycyjnych klasach. Dzięki tym immersyjnym symulacjom uczniowie mogą всkrzyżowywać wirtualne stworzenia, bawić się trójwymiarowymi cząsteczkami i nawet badać różne warstwy skalne, odczuwając tekstury za pomocą specjalnych kontrolerów. Co czyni laboratoria VR tak doskonałymi? Usuwają one wszystkie te uciążliwe ograniczenia świata rzeczywistego. Uczniowie mogą mieszać chemikalia bez obawy przed eksplozjami lub zaglądać do miejsc, w których żyją zagrożone gatunki zwierząt – czynności, które większość szkół nie może sobie pozwolić ani regularnie realizować.
Rzeczywistość wirtualna przynosi dwie główne korzyści: lepsze zaangażowanie i znacznie wyższe wskaźniki retencji. Badanie opublikowane w 2024 roku przez Springer w czasopiśmie Educational Technology Journal wykazało, że studenci korzystający z rzeczywistości wirtualnej na zajęciach z paleontologii zapamiętywali około 27 procent więcej informacji niż ci, którzy całe dnie spędzali na czytaniu podręczników. Dlaczego VR jest tak skuteczny? Oddziaływuje jednocześnie na wiele zmysłów – przestrzenne dźwięki, ruchome obrazy oraz interaktywna narracja, które pomagają budować silniejsze połączenia w mózgu umożliwiające długotrwałe zapamiętywanie. Weźmy na przykład zajęcia z astronomii. Gdy uczniowie mogą wirtualnie okrążać planety, zaczynają naprawdę rozumieć, jak działa grawitacja między ciałami niebieskimi. Takie podejście oparte na doświadczeniu zamienia te trudne do zrozumienia teorie w coś namacalnego i zrozumiałego.
Rzeczywistość wirtualna zmienia sposób, w jaki ludzie planują swoje podróże, umożliwiając im zapoznanie się z miejscami, które mogą odwiedzić, dzięki bardzo realistycznym wirtualnym przewodnikom jeszcze przed dokonaniem rezerwacji. Wiele hoteli i kurortów zaczęło oferować 360-stopniowe widoki swoich pokoi i obiektów. Zgodnie z niektórymi badaniami z 2024 roku, goście, którzy korzystają z tego typu immersyjnego podglądu, są średnio o około 41 procent bardziej zadowoleni niż ci, którzy oglądają jedynie zwykłe zdjęcia online. Pracownicy branży hotelarskiej również stają się pomysłowi. Wykorzystują technologię VR, aby prezentować wyjątkowe miejsca, takie jak luksusowe wyspy prywatne czy historyczne obiekty UNESCO. To sprawia, że drogie opcje podróży wydają się bardziej osiągalne dla większej liczby osób, ponieważ mogą one cyfrowo przetestować doświadczenie już wcześniej.
Lekarze coraz częściej sięgają po symulacje w rzeczywistości wirtualnej nie tylko w celu lepszego szkolenia, ale również dlatego, że faktycznie pomagają pacjentom szybciej wracać do zdrowia. Niedawne badanie przeprowadzone przez Linezero wykazało coś imponującego: chirurdzy, którzy przeszli szkolenie w VR, popełniali podczas swojego pierwszego zabiegu około dwa razy mniej błędów niż koledzy, którzy uczynili się tradycyjną metodą. Korzyści mają również pacjenci. W zeszłym roku „Journal of Telemedicine” opublikował wyniki badań pokazujące, że u osób przechodzących terapię immersyjną poziom lęku spadał trzy razy szybciej niż u tych, którzy uczestniczyli w zwykłych sesjach rozmowy terapeutycznej. Co czyni te wirtualne ustawienia tak skutecznymi? Pozwalają terapeutom dostosować intensywność każdej sesji ekspozycyjnej dla osób cierpiących na fobie, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo na każdym etapie procesu.
Rzeczywistość wirtualna zmienia sposób szkolenia pracowników, umożliwiając im bezpieczne ćwiczenie niebezpiecznych sytuacji w środowiskach symulowanych. Linie lotnicze, które wprowadziły szkolenia w wirtualnej kabinie pilotów, stwierdziły, że ich piloci uczą się procedur awaryjnych o jedną trzecią szybciej niż wcześniej. Tymczasem zakłady wykorzystujące rzeczywistość wirtualną do szkoleń bezpieczeństwa odnotowały spadek liczby wypadków o prawie 28%. Dodanie elementów przypominających gry czyni te kursy VR znacznie bardziej angażującymi dla pracowników. Firmy informują, że pracownicy ukończą programy szkoleniowe w technologii VR niemal dwa razy częściej niż tradycyjne lekcje wideo. Co więcej, pracownicy pamiętają to, czego się nauczyli podczas szkoleń w rzeczywistości wirtualnej, ponad dwa razy dłużej niż informacje z tradycyjnych filmów instruktażowych, według najnowszych raportów branży rozwoju kompetencji z początku 2024 roku.
VR pomaga chronić kruche artefakty poprzez ograniczenie fizycznego obchodzenia się z nimi, oferuje przejmujące doświadczenia oraz umożliwia globalny dostęp do wystaw.
Rzeczywistość wirtualna rejestruje elementy kulturowe, które tradycyjna dokumentacja pomija, takie jak rytuały czy przedstawienia, zapewniając ich cyfrową dostępność.
Rzeczywistość wirtualna umożliwia bezpośrednią interakcję ze złożonymi koncepcjami, co prowadzi do większego zaangażowania uczniów i lepszego przyswajania wiedzy.
Tak, rzeczywistość wirtualna oferuje dostosowane sesje terapeutyczne w środowisku immersyjnym, które mogą przyspieszyć proces rehabilitacji i zmniejszyć poziom lęku w porównaniu z konwencjonalnymi metodami.
EN
